Psycholog | Psychoterapeuta​

Agnieszka Słaby

„Rozpocznij tam, gdzie jesteś. Wykorzystaj to, co masz. Zrób to, co możesz.” ~ Arthur Ashe

Asertywność - czym jest i dlaczego warto ją rozwijać?

Usiłujesz wyrażać swoje zdanie w pracy lub domu, ale brakuje ci odwagi? Masz problem z asertywnością i nie wiesz, jak wyrażać swoje potrzeby? Próbujesz wypowiedzieć się, ale nikt nie zwraca na to uwagi? Sprawdź, czym jest asertywność. Zobacz, dlaczego warto ją rozwijać w życiu osobistym oraz w pracy. Przeczytaj, w jaki sposób zachowuje się człowiek asertywny i co daje taka postawa. Dowiedz się, jak ćwiczyć wyrażanie swojego zdania, emocji i potrzeb.

Czym jest asertywność? - definicja

Asertywność często mylona jest z umiejętnością dobitnego powiedzenia „nie". Asertywność w psychologii rozumiana jest jako umiejętność wyrażania swoich potrzeb, uczuć oraz własnego zdania z poszanowaniem opinii i odmienności innych osób, bez intencji ranienia ich. Oznacza zdolność do łagodnego wyznaczania własnego „terytorium”. Dzięki asertywności możesz stawiać granice i żyć w zgodzie z samym sobą. Warto zaznaczyć, że asertywność jest cechą nabytą, dlatego, jeśli masz problem ze swobodnym wyrażaniem własnego zdania, to jak najbardziej możesz się jej nauczyć. Dzięki temu będziesz czuć większą pewność i szacunek dla siebie samego. Jest to kluczowe do osiągnięcia w życiu zamierzonych celów. Ponadto poczujesz, że dzięki temu twoje emocjonalne potrzeby są zaspokojone.

Czym wyróżnia się człowiek asertywny?

Osoby asertywne potrafią wyrażać swoje potrzeby w sposób otwarty i szczery przy jednoczesnym uwzględnieniu przekonań i granic innych osób. Zdają sobie sprawę ze swoich pragnień oraz mają sformułowane opinie i zdanie w danym temacie. Człowiek asertywny prezentuje cechy, które pozwalają mu otwarcie się komunikować, a mianowicie:
  • szanuje siebie i innych,
  • ma zaufanie do siebie,
  • potrafi rozpoznawać i nazywać emocje jakie odczuwa,
  • zna swoje mocne i słabe strony,
  • dobrze zna swój potencjał i możliwości.
Postawa asertywna to również umiejętność odmawiania w różnych sytuacjach, które są sprzeczne z twoimi poglądami i zasadami. Odmowa powinna odbyć się z poszanowaniem własnych praw, jak i osoby, wobec której została wypowiedziana. Takie zachowanie sprzyja dobrym związkom i relacjom z innymi.

Dlaczego warto ćwiczyć zachowanie asertywne?

Asertywność jest umiejętnością przydatną zarówno w życiu prywatnym, jak i w pracy. Jest użyteczna w różnych sytuacjach społecznych, na które jesteś wystawiony każdego dnia. Dlatego, jeśli brakuje ci odwagi na wyrażenie swojej opinii, to warto ćwiczyć asertywność. Osoby, które opanowały tę umiejętność szybko zyskują w oczach przełożonych. Ponadto asertywność doskonale sprawdza się w życiu rodzinnym, ponieważ ułatwia wychowywanie dzieci i komunikację w związkach.

Asertywność w życiu osobistym

Jeśli chodzi o asertywność w codziennym życiu, jest ona bardzo przydatna, kiedy chcemy poprawić nasze relacje osobiste. W związkach z bliskimi brak otwartości czy zgadzanie się na wszystko, czego partner zapragnie, może w dłuższej perspektywie czasu doprowadzić do poczucia przeciążenia i wypalenia. W przypadku gdy dużo dajesz od siebie, a przy tym twoje zdanie i potrzeby są zaniedbywane, to obniża się twój dobrostan i wewnętrzna równowaga. Takie zachowanie grozi rozczarowaniem, a wręcz doprowadza do sytuacji, gdzie czujesz ciągły brak wsparcia i szacunku ze strony drugiej osoby. Niestety zbyt duża uległość powoduje, że człowiek się nie rozwija i kumuluje w sobie frustrację, a to może powodować różne trudności, w których potrzebna będzie pomoc psychoterapeuty lub psychologa. Pamiętaj, że w związkach chodzi o wzajemne zrozumienie, poszanowanie ustalonych wcześniej zasad i granic. Dlatego nie bój się wyrażać swoje zdanie, jednak rób to w sposób spokojny i przemyślany, tak aby twój partner nie czuł się atakowany.

Asertywność sprawdza się również doskonale podczas wychowania dzieci. Warto otwarcie i z empatią się z nimi komunikować. Taka postawa rodziców wpłynie na porozumienie i zaufanie ze strony dzieci. Potrzebują one znać granice różnych swoich zachowań, aby czuły się bezpiecznie. Dzięki temu zasady życia rodzinnego będą dla niech bardziej przewidywalne.

Asertywność w pracy

Pewne i wyważone wypowiadanie swojego zdania przydaje się również w pracy. Nie ważne czy jesteś podwładnym, czy zarządzasz ludźmi. Trening asertywności zapewni ci dobre samopoczucie i szacunek wśród pracowników. Szczególnie ważna jest kwestia reagowania na krytykę, z którą możesz spotkać się w każdej organizacji. Tym bardziej, jeśli zaczynasz pracę na nowym stanowisku lub w nowej firmie i podejmujesz się trudnych zadań. Umiejętność odpowiedniego reagowania na krytykę oraz rozróżnienie krytyki konstruktywnej od zwykłego hejtu może wnieść dużo dobrego w stosunkach w zespole.

Równie ważna jest właściwa reakcja i wyrażenie swojej opinii w sytuacjach nieodpowiedniego zachowania współpracowników. Kiedy zauważysz przykłady niekonstruktywnych zachowań w waszym teamie, nie bój się zareagować. W ramach ćwiczenia asertywności w takich sytuacjach możesz podjąć inicjatywę:

  1. Delikatnie zwróć pracownikowi uwagę, aby w przypadku podobnej sytuacji zachowywał się na przyszłość inaczej, tłumacząc, jak dane zachowanie wpłynęło na otoczenie i co czujesz w związku z tym. Oczywiście w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium upominanej osoby. Ma ona czuć się swobodnie mimo zwrócenia uwagi.
  2. Wysłuchaj spokojnie drugiej strony i odnajdźcie kompromis w tej sytuacji, tak aby rozmówca zmienił swoje zachowanie, jednak czuł się dobrze z tą decyzją.
  3. Jeśli pracownik, mimo ustalonego kompromisu i zwróconej uwagi, dalej zachowuje inwazyjnie, to drugi raz mówimy mu o nieodpowiednim zachowaniu, tym razem dodając ostrzeżenie o konsekwencjach takiego postępowania. Warto przemyśleć tę kwestię, tak aby konsekwencje były realne i możliwe do zastosowania. 4. Kiedy mimo ostrzeżeń i naszej reakcji ktoś nie zmienia zachowania, stosujemy zapowiedzianą konsekwencję.
Sytuacji, w których potrzebna jest umiejętność asertywnego zachowania, jest bardzo wiele. Dlatego możesz ćwiczyć asertywność, ilekroć poczujesz dyskomfort i niewygodę w relacjach z innymi.

Jak nauczyć się asertywności?

Obrona własnych praw i zasad przy jednoczesnym okazaniu szacunku dla drugiej osoby to doskonała umiejętność, która ułatwi ci funkcjonowanie oraz sprawi, że będziesz mieć więcej pewności siebie. Nauka asertywności pomoże ci wykształcić odpowiednie reakcje i zachowania w sytuacjach, w których będziesz potrzebować wyrazić swoje zdanie. Wszystko, czego nie zrobisz w tym zakresie, będzie skutkowało niezadowoleniem, uległością lub może iść w skrajność czyli wybuch złości z twojej strony. Możesz samodzielnie uczyć się asertywności:

  • przypomnij sobie i przeanalizuj brak asertywności w określonych sytuacjach,
  • odpowiedz sobie na pytanie „Co zahamowało mnie przed byciem asertywnym?”,
  • wypisz wszystkie korzyści, jakie dałaby ci asertywność, gdybyś ją zastosował w tej sytuacji,
  • wyobraź sobie i przećwicz zachowanie asertywne, aby móc odpowiednio zareagować, jeśli sytuacja się powtórzy.
Jeśli chcesz, aby ktoś doświadczony mógł cię nauczyć asertywności, tak aby mieć pewność, że ta umiejętność wejdzie ci w nawyk, to dobrym pomysłem będzie skorzystanie z pomocy specjalisty. Przemyśl indywidualną psychoterapię, na której dowiesz się, dlaczego ulegasz i nie potrafisz wyrazić własnych potrzeb. Do tego nauczysz się, jakie są cechy osoby asertywnej, jak również łatwo wprowadzisz je w życie.

Podsumowanie

  • Asertywność to umiejętność wyrażania swoich potrzeb oraz opinii z poszanowaniem zdania drugiej strony. Dzięki temu nasze relacje z innymi ludźmi są trwałe i pełne szacunku.
  • Człowiek asertywny zna swoje mocne strony, umiejętnie wyraża opinie i własne zdanie, szanuje siebie i inne osoby, wierzy w siebie i zna swoje możliwości.
  • Warto ćwiczyć asertywność ze względu na korzyści jakie wnosi ona w budowanie dobrych relacji w życiu osobistym i zawodowym.
  • Asertywności możesz nauczyć się samodzielnie, jednak o wiele łatwiej skorzystać jest z pomocy psychologa lub psychoterapeuty. Wtedy dowiesz się, co blokuje cię przed wyrażaniem własnych potrzeb oraz szybko nauczysz się umiejętności, jaką jest asertywność.

FAQ - najczęściej zadawane pytania

1. Jak zachowuje się osoba asertywna?

Osoba asertywna stanowczo i łatwo wyraża swoje potrzeby i zdanie, jednocześnie odnosząc się z szacunkiem do poglądów i potrzeb rozmówcy.

2. W jaki sposób nauczyć się asertywności?

Asertywności najlepiej uczyć się pod okiem specjalisty. Dzięki temu zrozumiesz, co przeszkadza ci a co pomaga zachowywać się asertywnie, a dodatkowo nauczysz się sprawnie wykorzystywać tę umiejętność w życiu.

3. Jak być asertywnym? - inspiracje

  • Poznaj swoje mocne strony.
  • Rozwijaj szacunek do siebie i innych.
  • Wyrażaj wprost swoje potrzeby i emocje, z uwzględnieniem potrzeb i opinii drugiej strony.
  • Uwierz w siebie i swoje możliwości.

4. Jak być asertywnym w pracy?

Jeśli widzisz nieodpowiednie zachowanie pracownika, to otwarcie wyraź swoje zdanie na ten temat i wskaż korzyści, jakie osiągnie rozmówca oraz otoczenie ze zmiany jego zachowania. Wysłuchaj drugiej strony i znajdźcie wspólnie kompromis, który rozwiąże sytuację.